Wystawa "Awangarda migrująca. Maya Deren, Jonas Mekas, Franciszka Themerson, Stefan Themerson" prezentowana w Galerii Szklarnia to zachęta do spojrzenia ku źródłom awangardy, namysłu nad dokonaniami tych, którzy mieli po dwadzieścia parę lat tworząc autorskie filmowe manifesty artystyczne, a więc byli rówieśnikami większości obecnych studentów łódzkiej Szkoły Filmowej. Wystawa przypomina, że niezależnie od czasu w jakim żyją i tworzą artyści, nawet działając w najbardziej radykalny sposób, ich sztuka stale może być nośna. Pomimo upływu czasu przemawia uniwersalnością przesłania, gdzie równolegle pojawiające się konteksty wraz z kolejnymi pokoleniami twórców, mogą wyzwalać nowe formy, wykształcać struktury filmowe przynależne do uniwersum sztuki. Pomimo ukazania wycinka z ogromu dokonań filmowych, fotograficznych, rysunkowych, dźwiękowych czy literackich twórców awangardy, głęboko wierzymy w sens poszerzania wiedzy o przeszłości, która ma służyć nieustannemu zdobywaniu świadomości o podstawach tworzenia filmu, nie tylko awangardowego. Wspólnym mianownikiem dla zróżnicowanego środowiska awangardy filmowej zarówno na świecie, jak i w Polsce, okazała się walka o traktowanie kina awangardowego jako sztuki.

Spośród przedstawicieli polskiej awangardy filmowej najważniejszymi jej przedstawicielami są Stefan i Franciszka Themersonowie, których twórczość stała się barwnym, wielowątkowym tłem dla przybliżenia działalności artystycznej, jak i samych twórców, amerykańskiej awangardy Mai Deren i Jonasa Mekasa. Klamrą spinającą przekaz wystawy jest nomadyzm artystów, czego efektem stały się wzajemne przeszczepienia, wymiany myśli, idei – które pozostawiły trwały ślad, uruchamiający działania kolejnych pokoleń artystów w ich drodze do określania własnego alfabetu sztuki, składającego się na urzekające uniwersum sztuki. 

Na wystawie będą prezentowane filmy Franciszki i Stefana Themersonów: "Przygoda człowieka poczciwego, czyli nie będzie dziury w niebie, jeżeli pójdziesz tyłem", 1937 ("The Adventure of a good citizen this means that there is no hole in the sky if you go backwards"), "Wzywamy Pana Smitha", 1943 ("Calling Mr. Smith"), "Oko i ucho", 1944 – 1945 ("The Eye and the Ear"); film dokumentalny Martiny Kudláček "W zwierciadle Mai Deren", 2002 ("In the Mirror of Maya Deren") oraz wywiad Harolda Channera z Jonasem Mekasem udzielony dla Manhattan Neighborhood Network, 2016. 

Wystawa "Awangarda migrująca. Maya Deren, Jonas Mekas, Franciszka Themerson, Stefan Themerson" w Galerii Szklarnia nie byłaby możliwa, gdyby nie pomoc pani Małgorzaty Sady za którą bardzo dziękujemy.
Kuratorzy wystawy: 
Anna Maria Leśniewska 
Wojciech Puś

AWANGARDA MIGRUJĄCA
16.02 – 15.03. 2024 
Galeria Szklarnia, Szkoła Filmowa w Łodzi
Wernisaż: 16 lutego, godz. 18:00.

Grafika: Sławomir Iwański